MOTTO

"Powiadają przecie:
nie dla bryndzy bryndza
nie dla wełny wełna
ani pieniądz nie dla pieniądza".
(St. Wincenz "Na wysokiej połoninie")

Łączna liczba wyświetleń

wtorek, 29 kwietnia 2014

Pomnik Janka Gieńca - świętego swoich bliskich

Tego, że Janek Gieniec jest bohaterem, nie można dowiedzieć się z podręczników, ani żadnych opracowań historycznych. By wiedza ta spłynęła na człowieka trzeba być obieżyświatem. W Kamionce Wielkiej, nieopodal miejsca gdzie pociągi znikają w górze, wije się jezdna droga przez Niżną Wolę wprost do Mystkowa. To jest to samo miejsce, w którym Beskid Niski dotyka Beskidu Sądeckiego, a z dna Kotliny Sądeckiej piętrzą się pierwsze góry. Po prawej stronie drogi stoi kamienny krzyż z piaskowca, który nie pozwala przejechać pomimo, wręcz każe się zatrzymać. Szybko się okazuje, że nie jest to zwykły krzyż przydrożny, jakich w Beskidzie Niskim wiele, wszak Łemkowie z okolic Bartnego - niegdysiejsi mieszkańcy tych ziem - postawili niezliczone ilości takich krzyży. Zaś ten krzyż upamiętnia bohatera. Jest jakby pomnikiem nagrobnym z inskrypcją dla potomnych i fotografią. Na każdą stronę świata spogląda inny Święty, a obok zdjęcia Janka jest zdjęcie fundatora pomnika - Jankowego ojca, Franciszka. Franciszkowi musiało ojcowskie serce pękać, kiedy Janek siłą zapewne wcielony został do armii austro-węgierskiej. Tablica nie informuje jak długo Janek wojował. Wiadomo, że zginął w 31. roku życia 20 stycznia 1916 r. na froncie włoskim w Karyntii. Karyntia leży w Alpach, przy których Beskid Niski jest jak niemowlaczek przy dorosłym bracie, ale i tak prochy Janka sprowadzone wraz z ziemią i zamknięte w urnie znajdującej się we wnętrzu kamiennego krzyża usytuowane zostały przez zbolałego ojca w miejscu z najpiękniejszym widokiem w okolicy: na dom rodzinny z Beskidem Sądeckim w tle. Jak wielkie musiały być i miłość, i boleść Jankowego ojca, że przysporzył sobie tyle trudu, by sprowadzić ziemię z prochami syna do domu.
Druga tablica informuje, że pomnik wykonał lwowski artysta Galica, co akurat dla kogoś, kto nawiedzał Cmentarz Łyczakowski we Lwowie jest oczywiste, że sztuka ciosania kamienia i sposób wykonania pomnika/krzyża pochodzi właśnie stamtąd. Huragan, który przeszedł przez wieś w 1996 roku zniszczył pomnik i ze zniszczeń odbudował go drugi syn Franciszka - Bolesław. Bolesław niestety zmarł w ubiegłym roku, o czym poinformowała nas wdowa, która w mgnieniu oka znalazła się obok nas, gdyśmy pomnik oglądali. Bolesław, będąc na emeryturze, nauczył się sztuki artystycznej obróbki kamienia. Wdowę po Bolesławie można było tylko słuchać, gdyż sama słabo słyszała, więc nie odpowiadała na pytania, ale za to chętnie opowiadała i rada była okazanym zainteresowaniem przyjezdnych. Zaprosiła na podwórko domu, który przepięknie w kamieniu przysposobił Bolesław. Ogród pełen jest niepowtarzalnych rzeźb, ale i cała wieś wyposażona jest w niezwykłe pomniki z kamienia, zapewne autorstwa Jankowego młodszego brata. Przed domem stoi pomnik Karola Wojtyły, który zastygł w kamieniu w czasach, kiedy z plecakiem przemierzał Beskid Sądecki, o czym przecież osobiście wspominał w czerwcu 1999 r. na starosądeckim Zamakowisku podczas kanonizacji Kingi - ksieni klarysek.
Jednak największe wrażenie robi pomnik Janka Gieńca - nieznanego bohatera. Świętego dla swoich bliskich.



Pomnik bohatera Janka Gieńca, Mystków k/Nowego Sącza




Pomnik Karola Wojtyły
ręki Bolesława Gieńca z Mystkowa

niedziela, 27 kwietnia 2014

Ciemna strona góry

W końcu postanowiliśmy sprawdzić, co jest po ciemnej stronie góry. Jasną znaliśmy jak własną kieszeń. Od iluż to lat używaliśmy jej jako widowni dla najwspanialszego widowiska pod słońcem? Ile leniwych dni minęło nam na przebywaniu po jasnej stronie? Najczęściej siedzieliśmy na grani za plecami mając ścianę lasu, przed sobą kurtynę z gór. Tym razem nie rozpalaliśmy ognia, nie rozłożyliśmy krzeseł; zjawiliśmy się z zamiarem ruszenia na ciemną stronę i poszukiwania "nowych nieodkrytych dróg". Wybraliśmy szeroki, rzadko uczęszczany trakt prowadzący prostopadle do szczytu. Widać było ślady kopyt końskich i inne tropy. Jednak leśny dukt zdecydowanie zarastał drobnymi roślinami. Cała droga usypana była maleńkimi i delikatnymi, białymi kwiatuszkami zajęczego szczawiku. Przy każdym rozgałęzieniu postanowiliśmy wybierać drogę w prawo. Las nie straszył, bo buczyna dopiero obrasta w nowe liście, więc światło dnia wdzierało się bez przeszkód w najgłębsze zakamarki. Niedaleko od szczytu droga zamieniła się w niewielkich rozmiarów mokradło, którego ani obejść, ani przeskoczyć się nie dało, które jednak szybko minęło.
- Zapewne bije tu jakieś źródło - pomyślałam sobie i zaraz tę myśl wypowiedziałam głośno.
Nim wybrzmiały słowa dotarliśmy do miejsca, w którym  blisko drogi odkryliśmy głęboką jamę, z której wypływał regularny potok. Jama prędko zamieniła się w jar, ten zaś tuż za początkiem stawał się głęboki, nienaturalnie wielki ze stromymi zboczami usianymi zeszłorocznymi rudo złotymi liśćmi buków. Miałam wrażenie, jakbyśmy znaleźli się w świecie stworzonym pewnymi pociągnięciami pędzla szalonego surrealisty. Pnie nie do końca umarłych drzew, stojące na każdym rozdrożu niczym drogowskazy, dopełniały poczucia nierzeczywistości. Za każdym razem kusiły, by zmienić postanowienie lecz my uparcie trzymaliśmy się skrętu w prawo i doprowadziło nas to do grubszą kreską zaznaczonej drogi, która już była równoległa, a nie prostopadła do góry. Pewnie się wiła wstążką wokół całej góry, choć przecież góra nie jest pojedynczym wzniesieniem, a wchodzi w skład masywu ciągnącego się na długości kilkunastu kilometrów. W tym miejscu strumienie i potoki rozmnożyły się i zdawać się mogło, że omotały nas pajęczą siecią. Wcale nie sprawiały wrażenia, że wszystkie pozostałe wpadają do jednego, który zaniesie ich wody do konkretnej rzeki; widać było, że przecinają się i płyną dalej, więc już nie miałam wątpliwości, że to bardziej bajka niż rzeczywistość. Beskid Niski od zawsze kojarzy mi się z rozlicznymi ciekami wodnymi i strumieniami, z podmokłymi ścieżkami i bagnistymi polanami ale żeby aż tyle przecinających się strumieni w zasięgu wzroku? Gdzieś tam zapewne, ale już poza naszym polem widzenia, wpadają wreszcie do jednego, który prowadzi ich skłębione wody do Białej - niepokornej i nieposkromionej żywicielki Beskidu Niskiego zdążającej w kipieli do Dunajca, by ten z kolei z mocą wprowadził je do królowej polskich rzek, do Wisły, a Wisła do morza. Gdzieś tam... ale w miejscu, w którym byliśmy zdawało się, że prawidła geograficzne i fizyczne działają jakoś inaczej. Nie mogliśmy zejść na sam dół góry, bo przecież musieliśmy zastosować się do narzuconego rygoru, by skręcić w prawo, ale po tym skręcie raz odstąpiliśmy od naszej zasady: na kolejnym rozwidleniu droga w lewo kusiła nas soczystością podobną do soczystości jabłka, które Ewa podała Adamowi w ogrodzie Edenu, więc daliśmy się skusić. W całym lesie ptaki prezentowały swoje najwspanialsze godowe utwory. A gdy kilka ostatnich zakrętów w prawo wprowadzało nas kolejno na coraz mniej uczęszczane i coraz bardziej zarastające trakty, to płożące się ostrężyny przy każdym kroku łapały moją prawą nogę w pułapkę, jakby wiedziały, że jest mniej poradna i mogą sobie na to pozwolić. Kto wie, czyim stałabym się łupem, gdybym upadła albo po ilu latach las by mnie zarósł, jak zarasta kopce kamieni, które niegdyś zostały usypane ręką człowieka uprawiającego w tym miejscu rolę. Dziś nie ma tam już tamtych ludzi nie dlatego, że wybrali się w drogę "do domu Ojca". Nie ma tam ich dzieci i wnuków, ponieważ dzieci i wnuki urodziły się w innym miejscu, bo ojców z tej ziemi wypędzono. Zostały po nich zdziczałe sady i kupy kamieni w miejscu domów, niczym pogorzeliska albo zgliszcza. Sady objął las swoimi troskliwymi ramionami. Schizofreniczne drzewa owocowe i kupy kamieni, jakieś pozostałości po innych zabudowaniach gospodarczych, po studniach są niemymi świadkami bolesnej historii ale i przemijania. Więc ciemna strona lasu boli śladami, które zastygły w niemym krzyku. Na drodze wiodącej grzbietem jest krzyż. I kapliczka. Nieudolnie przerobione belki i zdjęte banie też zaświadczają. O historii. I o ciemnej stronie człowieka.








piątek, 25 kwietnia 2014

Twister i Krynica

Jakiś czas temu, nie tak znowu dawno, dla celów rehabilitacji zakupiłam sobie urządzenie o nazwie "twister". Nie jest to popularna gra z płachtą wielkości prześcieradła, tylko niewielki krążek o niespełna trzydziestocentymetrowej średnicy służący do wykonywania ruchów jak w tańcu twist. Jeśli wierzyć opisom sprzedawców to małe cudo ma mieć podobno zbawienny wpływ na talię, pośladki i uda ale ja mam hopla na punkcie mojego czworogłowego prawego, więc ćwiczę na twisterze tak, by zmusić ten właśnie mięsień do wysiłku. A że podczas rozlicznych już rehabilitacji wyrobiono we mnie nawyk, by równomiernie wykorzystywać wszystkie partie ciała podczas ćwiczenia, toteż na nadgarstki zakładam ciężarki i bardziej szusuję niż twistuję kilka razy w ciągu dnia. Dzisiaj osiągnęłam swój życiowy rekord w szusowaniu.
Z twisterem związana jest już anegdota rodzinna. W Wielką Sobotę po święceniu odwiedzają nas zawsze wszystkie Kilanki. Tak też było i w tym roku. Wśród Kilanek są trzy dorosłe kobiety, w tym Moja Siostra, więc pokazałam im mój nowy nabytek z myślą, że zrobi furorę. Obie córki Mojej Siostry stanęły na nim niepewnie (każde pierwsze stanięcie na twisterze jest niepewne, a ruchy trudne) i nie wiedzieć czemu, szybko zrezygnowały, więc przyszła kolej na Moją Siostrę. Dla niej ta sztuka była jeszcze trudniejsza, ale z odpowiednią motywacją jej osobistego męża, pokręciła się delikatnie przez krótką chwilkę po czym niemal natychmiast dostała kolki nerkowej i z wielkim pośpiechem (prawie na sygnale, co zarejestrował radar znajdujący się na trasie) jej osobisty mąż musiał zawozić ją do szpitala. I tak o kleiku spędziła całe Święta Wielkanocne. Ale przynajmniej w Krynicy-Zdroju.
Można by ukuć hasło reklamowe: kup twistera, w gratisie świąteczny pobyt w Krynicy-Zdrój.
Ja jeszcze nie wiem jakie będą długoterminowe konsekwencje dla mojego pooperacyjnego brzucha. Bo bieżące korzyści są  zbawienne dla przemiany materii. Np. wrzucam pomidora i maślankę i po kilkuset półobrotach koktajl gotowy... ;) No i oba czworogłowe szczęśliwe!

piątek, 11 kwietnia 2014

Młody bóg

Zakończyłam kolejną serię rehabilitacji. Pan R. natrudził się nad wypracowaniem u mnie odpowiednich nawyków podczas ćwiczeń. Drugiego dnia wspólnej pracy powiedział: - Myślimy o prostej pozycji, myślimy o zachowaniu osi w kończynie, myślimy o oddychaniu przeponą, myślimy o ćwiczeniu mięśni dna miednicy z wyłączeniem tłoczni brzucha, myślimy... - Za dużo myślenia - przerwałam mu. Innym razem polecił: - Stajemy na lekko ugiętych kolanach z zachowaniem osi kończyn i schylamy się, i podnosimy nie zmieniając pozycji kolan. No i jak ja to miałam zrobić? Pan R. stał obok i powstrzymywał śmiech. Więcej mi tego ćwiczenia nie zadawał.
Doktor, podczas ostatniej wizyty, powiedział: - Jak najwięcej ruchu. Rower, wycieczki w góry i rower. Jeszcze nie mogę siadać na siodełku, no może mogę, ale niezbyt długo, więc przystawiam krzesło do roweru i pedałuję z krzesła. Pomysł wycieczki rowerowej w terenie podoba mi się bardzo, ale najpierw muszę zużyć cały kwas hialuronowy z apteki, by wyleczyć jedno z pól operacyjnych ostatniego zabiegu ;). I kupię sobie "beret". "Beret" to gumowa poduszka rehabilitacyjna z kolcami do ćwiczeń sensomotorycznych (służąca do balansowania, udająca grząskie, niestabilne podłoże). Bardzo mi się ćwiczenia z "beretem" podobały. W pierwszych dniach przygody z tym przyrządem nogi trzęsły mi się jak galareta, by pod koniec drugiego tygodnia dojść do wprawy i wyćwiczyć mięśnie ud i podudzi do takiego stopnia, że wykonywałam po sto kilkadziesiąt powtórzeń różnych ćwiczeń, stałam na "berecie" bez zachwiania i zmęczenia aż sama z siebie byłam/jestem zadowolona.
Zabiegi rehabilitacyjne, choć zalecone na kolano, stały się doskonałym środkiem na ogólne wzmocnienie i wyjście z marazmu, w którym tkwiłam po ostatniej operacji (ginekologicznej). Nie było możliwości, by rozczulać się nad sobą, bo w przychodni, do której trafiłam tym razem, każdy pacjent miał swoją poważną przeszłość medyczną. W ciągu tych dwóch tygodni zapomniałam więc o bólu brzucha i drugiego pola operacyjnego i gdyby nie anemia, która powoduje osłabienie i momentami krytyczną bezsilność, byłabym już całkiem jak młody bóg.
O ile zdrowszym bylibyśmy społeczeństwem, gdyby każdy mógł ze dwa razy do roku korzystać z dobrodziejstw czynnej rehabilitacji i nabrał nawyku powtarzania tych ćwiczeń w domu/polu?

piątek, 4 kwietnia 2014

Rehabilitacja jak zielona plaża

Pani Helenka ma całkiem nową chorobę. To znaczy lekarz powiedział, że jest to nowa choroba w klasyfikacji chorób, bo panią Helenkę choroba trawi już od 21 lat, tzn. od dnia, w którym urodziła syna. To jest choroba tkanki łącznej, tylko pani Helenka nie potrafiła powtórzyć nazwy, którą wymienił lekarz. Powiedziała tylko, że doktor "pocieszył ją", że z czasem z nogami stanie się jej to samo, co z rękami. A ręce pani Helenki wyglądają jak listki paprotki, które wychodzą z ziemi. Palce i dłonie w nadgarstkach ma dokładnie tak zwinięte, jak rozwinięta jest gałązka paproci leśnej. Sylwetka nasuwa porównanie do wyglądu rozwielitki. Nie wiadomo ile czasu zostało jeszcze pani Helence, bo choć jej ręce są bezużyteczne, to jednak może jeszcze w miarę samodzielnie funkcjonować. Choć dziś widziałam i słyszałam, jak prosiła panią Danusię, by ta rozsunęła jej zamek błyskawiczny w bluzie polarowej, bo się zgrzała podczas ćwiczeń.
Pani Zosia ma chorobę Parkinsona. Jest suchuteńka jak listek, który spadł jesienią z drzewa. Nawet wyschły jej piersi, a zapewne wykarmiła nimi niegdyś swoje dzieci. Kiedy leżała na łóżku w dresie i tej swojej szczupłości, to głowa podskakiwała jej rozedrgana nieskoordynowanymi ruchami, które wymusza na niej choroba a przy tym usta poruszały się w osobnym rytmie, jakby z głową i twarzą nie miały nic wspólnego. Przepraszała za spodnie, które miała na sobie, wymawiając się: "bo taką mam rodzinę, że wciąż mi nie przywozi innych spodni". Pani Zosia "pływała".
Są trzy łóżka, na których się "pływa", jeden rower stacjonarny,  "rowerek wodny", "skrzydła motyla", choć niektóre panie, gdy je założą, wyglądają w nich jak orły wzbijające się do lotu. Inna pani Zosia, ta wyższa i bez Parkinsona, ale za to z pustką w oczach, wyglądała jak taka orlica. Dalej są linki na bloczkach do naciągania ramion i rowerek dla rąk. Pani Helenka, gdy pedałuje rękami wygląda jak Robokop, bo ma sztywne barki i cały kręgosłup. Zaczepia się o pedał jednym palcem jak szponem i kręci.
Jednocześnie na tej sali może ćwiczyć 8 osób, bo tyle jest stanowisk.
Kiedy na salę wchodzi pani Funia, od razu robi się wesoło. Pani Funia niedawno miała wymieniany staw biodrowy i po operacji wprost ze szpitala trafiła na oddział rehabilitacyjny. Każdego dnia wszystkim wielokrotnie opowiada, jak to była oburzona, gdy wyczytała na karcie informacyjnej, że sztuczny staw założono jej metodą bezcementową i dopiero ordynator tutaj wytłumaczył jej, że stawy mocowane za pomocą cementu zakłada się osobom, których głowy kości się łamią i te stawy po kilku latach trzeba wymienić, natomiast skoro jej założono metodą bezcementową, to znaczy, że miała mocne kości i taki staw jest na stałe. Pani Funia przez 6 lat zwlekała z tą operacją. "Tak my się nawzajem zwodzili: a to lekarze mnie, a to ja lekarzy" - mówi. - "Ale za rok czeka mnie wymiana drugiego stawu". Pani Helenka, która trafiła na oddział później niż pani Funia pamięta, jak na początku, gdy przyszła, pani Funia była jeszcze na wózku, a teraz już prawie biega. "A pewnie!" - wykrzyknęła pani Funia - "Tu mi mówią, że wyjdę stąd o jednej kuli!".
Pani Funia mówi bardzo głośno, choć nie ma problemów ze słuchem. Od pierwszego dnia chciała mnie zagadnąć skąd jestem, bo wyglądam, jakbym z oka wyskoczyła jej sąsiadce z sąsiedniej miejscowości.
Panie z oddziału stacjonarnego, które przychodzą samodzielnie, przeważnie są po wymianie stawu biodrowego. Panie przywożone na wózkach są znacznie starsze od tych poruszających się samodzielnie i chore są już na starość. Albo na chorobę Parkinsona, jak pani Zosia. Niektóre są po wylewie, albo udarze, ale te spotykam dopiero, gdy wychodzę z sali ćwiczeń i idę w głąb korytarza. Siedzą na wózkach. Wózki są ustawione w kwadratowym korytarzu pod wszystkimi ścianami. Gdy wchodzę na ten korytarz widzę beznadzieję. W zgasłych oczach i pochylonych sylwetkach osadzonych w wózkach. Niektóre głowy, obwisło tkwiące na kręgosłupach giętkich jak gałązki, unoszą się lekko i patrzą na mnie zgasłymi oczami. A może to tylko same oczy unoszą się, a mi się zdaje, że to jeszcze ruch? Dopiero po kilku dniach uświadomiłam sobie jak bardzo przygnębiająco działa na mnie ten widok i zmęczenie rehabilitacją, ból nóg i całego ciała ma epicentrum w psychice. Więc postanowiłam witać staruszki ze zgasłymi oczami promiennym uśmiechem i pogodnym "dzień dobry", a nie nieśmiałym pozdrowieniem jak dotychczas. Dopiero od dziś. Przez weekend mogą zapomnieć.
Sala, do której docieram przez kwadratowy korytarz i labirynt innych korytarzy, w tym czasie zapełniona jest pacjentami dochodzącymi, jak ja. Choć są też stacjonarni, jak pani Krysia, która po wylewie, czy udarze uczy się chodzić. Wylew, czy udar spowodował, że pani Krysia sprawia wrażenie osoby upośledzonej umysłowo. W kółko coś mówi, a w miejsce przecinków i kropek wstawia nerwowy śmiech. Chodzi na podeście przy obustronnych poręczach i prócz samego chodzenia za zadanie ma przekroczenie przeszkody w postaci drążków założonych na wysokości ok 5 cm. Jak ona się przymierza, by oszacować na jaką odległość stanąć od drążka, ile razy podnosi stopę z postanowieniem, że tym razem się odważy i pokona tę przeszkodę?!
Mężczyźni są bardzo niecierpliwi. Pokrzykują na fizjoterapeutki i wciąż egzekwują swoje prawa. Najczęściej wyimaginowane. Kilku z nich to alkoholicy, którym wysiadł układ krążenia i nogi odmówiły posłuszeństwa. Jest też jedna młodziutka kobieta z olbrzymią otyłością. Dzisiaj "pływała" tuż koło mnie. Ja pedałuję na rowerku wodnym. Na sucho, ale wyobrażam sobie, że całe to towarzystwo spotykam na zielonej plaży porośniętej soczystą trawą nad brzegiem jeziora...
Przecież ja mam niewiele lat, dużo siły, całkiem zdrowe ciało i oczy, które błyszczą. Mogę więc wszystko.